اعسار از پرداخت مهریه یعنی چه و چگونه انجام می‌شود؟ اعسار به این معناست که مرد توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارد و از دادگاه تقاضای قسط بندی بدهی را می‌کند. معمولا این واژه برای مواردی مانند مهریه بیشتر استفاده می‌شود به این معنا که مرد دادخواست اعسار برای پرداخت مهریه می‌دهد. در چنین حالتی دادگاه مهریه را برای مرد قسط بندی می‌کند. برای دادخواست اعسار زن باید مهریه را خواسته باشد و در مهلت یک ماه مرد باید دادخواست خود را به دادگاه تحویل دهد. در برخی از مواقع اطلاعات ناکافی و بی‌تجربگی سبب می‌شود تا فرد با رعایت نکردن شرایط لازم دادخواست اعسار او رد شود بنابراین لازم است قبل از هر اقدامی با وکیل مشهد که اطلاعات جامع و کاملی در این زمینه دارد مشورت کنید.
حال اگر در این زمینه نیاز به کسب اطلاعات دقیق‌تر و دریافت مشاوره از یک وکیل برجسته دارید می‌توانید روی دفتر حقوقی علیرضا قدیری حساب باز کنید. شما می‌توانید به صورت حضوری و همچنین تلفنی اطلاعات مورد نیاز خود را از این وکیل با تجربه به دست آورید.
اعسار از پرداخت مهریه چیست؟
مرد برای این که مهریه زن را پرداخت کند باید مقدار مالی به غیر از مستثنیات دین داشته باشد. این مال باید به صورت حاضر باشد یعنی مرد مجبور نشود از فرد دیگری پول قرض بگیرد. گاهی اوقات برخی از افراد به دادگاه بیان می‌کنند که توانایی مالی کافی برای پرداخت مهریه زن را ندارند. با این بیان مرد می‌تواند در دادگاه تقاضای اعسار بدهد و اعسار به این معناست که مرد پول و مالی برای پرداخت بدهی‌های خود را که معروف‌ترین آن‌ها همان مهریه زن است؛ ندارد. هنگامی که درباره اعسار صحبت می‌شود، عبارت مستثنیات دین هم حتما در کنار آن آورده می‌شود. به عبارتی دیگر منظور از مستثنیات دین این است که مرد اموالی را برای ادامه زندگی باید داشته باشد و بدهکاران این اموال را نمی‌توانند توقیف کنند. لیستی از این اموال در قانون آمده است و شامل مواردی همچون منزل مسکونی فرد، اثاثیه زندگی در حد رفع نیازها و احتیاجات ضروری او، مواد غذایی و به عبارتی اقلام غذایی و آذوقه فرد و همچنین وسایل و لوازم مورد نیاز برای کار و شغل فرد (مانند ابزار کشاورزی یا نجاری) می‌شود. بهتر است قبل از اقدام برای اعسار با وکیل حقوقی در مشهد مشورت کنید تا از مراحل اعسار از پرداخت مهریه و تمام اطلاعات و قوانین مربوط در این زمینه اطلاع پیدا کنید.
شرایط درخواست اعسار از پرداخت مهریه
برای این که اعسار از پرداخت مهریه پذیرفته شود، لازم است که آشنایی با شرایط اعسار از پرداخت مهریه صورت بگیرد و مواردی توسط مرد رعایت شود. اگر این موارد انجام شود حتی در طلاق توافقی نیز که وکیل خانواده در مشهد پرونده آن را قبول می‌کند، می‌توان با توجه به شرایط فرد برای پرداخت مهریه، آن را قسط بندی کرد. با توجه به مطالبی که بیان شد نیاز است که مرد شرایطی داشته باشد تا تقاضای اعسار او قبول شود. این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:
- مرد نباید اموالی به نام خودش داشته باشد. البته مستثنیات دین جزو اموال مرد محسوب نمی‌شود.
- وجود دو نفر شاهد مذکر برای شهادت در دادگاه نیاز است. به عبارتی دیگر این شاهدان باید در حضور دادگاه شهادت دهند که مرد بیکار است و اموالی برای پرداخت مهریه ندارد. همچنین شاهدان باید شهادت دهند که مرد توانایی پرداخت یک‌جا مهریه را ندارد.
- تهیه مدارک مورد نیاز برای ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه که در ادامه بیشتر درباره آن بحث خواهد شد.
مدارک برای رد اعسار مهریه
درخواست اعسار نیز مانند تمام دادخواست‌های قانونی نیاز به ارائه مدارک دارد و در صورتی که این مدارک را تهیه نکنید به دادخواست شما توجه‌ای نخواهد شد. به این نکته مهم توجه داشته باشید که مدارک را به صورت کامل تهیه کنید تا در مراحل ارائه دادخواست مهریه مشکلات نقصی مدرک برای شما به وجود نیاید. مدارک شامل موارد زیر است:
- باید دادنامه‌ای درباره محکومیت پرداخت مهریه که توسط دادگاه برای مرد ارسال شده است، در لیست مدارک مورد نیاز قرار بگیرد.
- تمامی اموال مرد که شامل اموال منقول و غیرمنقول می‌شود، باید در لیستی ارائه شود.
- مرد باید یک گواهینامه بانکی از بانک دریافت نماید. در این گواهینامه مقدار پول و وجوه نقدی مرد به صورت روشن و شفاف بیان شده است.
- یکی از مدارک مهم دیگر لیستی از نقل و انتقالات تمامی اموال مرد در طی یکسال است. هنگامی که مرد درخواست اعسار می‌کند باید تمامی این مدارک را به همراه داشته باشد تا به درخواست او رسیدگی شود.
- مدارک شناسایی مرد و عقد نامه نیز از مدارک مورد نیاز دیگری است که باید به دادگاه ارائه شود.
قوانین جدید اعسار مهریه
در بخش زیر تمامی قوانین تصویب شده در رابطه با مهریه و تقسیط و اعسار مهریه را توضیح می‌دهیم:
- قانون جدید مهریه و قوانین اصلاح شده بیان می‌کند که تا میزان 110 عدد سکه شامل ضمانت اجرای ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی می‌شود و مرد می‌تواند بیشتر از 110 عدد سکه را به صورت قسطی پرداخت کند.
- ماده ۱۰۷۸ اعسار مهریه: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تمیز نیز باشد می توان مهر قرار داد . منظور از این ماده قانونی این است که مهریه باید قابلیت تقویم به پول را داشته باشد یا دیگران بابت آن پول بدهند و قابل تمیز باشد به این معنا هست که بین دو چیز مردد نباشد مثلا نگوید دو زمین دارم یکی را به عنوان مهریه قبول کن باید مشخص کند کدام زمین را به عنوان مهریه قرار می دهد تا زن آن را قبول بکند .
- ماده ۱۰۷۹ اعسار مهریه: مهریه باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن‌ها بشود معلوم باشد. منظور این ماده این است که لازم نیست تمام اوصاف مهم و غیر مهم در سند نکاحیه برای تعیین مهریه بیان شود همین که با تعریفات بتوان فهمید مهریه چیست کافی است. برای مثال وقتی می گویند 14 عدد شاخه گل رز سفید کفایت می‌کند لازم نیست نوع آن که مال چه کشوری باشد، اندازه آن چقدر باشد و مبلغ هر شاخه مشخص باشد.
- ماده ۱۰۸۰ اعسار مهریه: تعیین مقدار مهر بسته به تراضی طرفین است. به این معنا که در قانون حد و مرز مشخصی برای مهریه در نظر گرفته نشده و هر آن‌چه مالیت داشته باشد به هر میزان می توان مهریه قرار داد.
- ماده ۱۰۸۱ اعسار مهریه: اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تادیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است. در این ماده بیان شده شرط باطل باعث ابطال عقد نکاح نمی شود چنین شرطی باطل است اما از بین برنده عقد نخواهد بود.
- ماده ۱۰۸۲ اعسار مهریه: به محض عقد، زن می‌تواند مهریه خود را درخواست کند و هر نوع تصرفی که بخواهد در آن انجام دهد. با خواندن صیغه عقد زن مالک مهریه است می‌تواند بفروشد یا بخرد، ببخشد و مخالفت مرد تاثیری در تصمیم زن نخواهد داشت.
- ماده ۱۰۸۳ اعسار مهریه: برای تادیه تمام یا قسمتی از مهر می توان مدت یا اقساطی قرار داد. مرد اگر توان پرداخت مهریه را نداشته باشد می‌تواند دادخواست اعسار بدهد و از دادگاه درخواست تقسیط کند اگر دادگاه قبول کند پرداخت مهریه برای مرد به صورت اقساطی خواهد شد.
- ماده ۱۰۸۴ اعسار مهریه: هرگاه مهر عین معین باشد و معلوم گردد قبل از عقد معیوب بوده و یا بعد از عقد و قبل از تسلیم معیوب و یا تلف شود شوهر ضامن عیب و تلف است. اگر مهریه مال معین مثل یک دستگاه ماشین باشد و مبنای طرفین بر این بوده که ماشین سالم باشد اگر مشخص شود که چنین چیزی نبوده زن ملزم به پذیرش ماشین ناقص یا معیوب نیست و مرد باید عیب و نقص آن را برطرف کند.
- ماده ۱۰۸۵ اعسار مهریه: زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. زن می‌تواند بعد از جاری شدن صیغه عقد از مرد تمکین نکند تا مهریه به او پرداخت شود اگر مهریه عندالمطالبه و حال باشد نه اینکه عندالاستطاعه که به این وضعیت حق حبس زن گفته می‌شود.
- ماده ۱۰۸۶ اعسار مهریه: اگر زن قبل از اخذ مهریه به اختیار خود به انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد بپردازد، دیگر نمی‌تواند از حکم ماده قبل استفاده کند اما حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
- ماده ۱۰۸۷ اعسار مهریه: اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین بین آن ها نزدیکی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود. قبلا گفتیم که عقد نکاح دائم بدون تعیین مهر هم می‌تواند عقد شود اما این به آن معنی نیست که چون در زمان عقد زن مهریه نداشته پس دیگر مهریه به او تعلق نمی‌گیرد.
بعد از رد اعسار مهریه چه می‌شود؟
اگر درخواست اعسار مرد رد شود باید توجه داشت که مرد محکوم به پرداخت مهریه است اما در صورتی که با درخواست او موافقت شود نحوه پرداخت اعسار مهریه به‌گونه‌ای خواهد بود که مهریه قسط بندی می‌شود و مرد باید اقساط را در سر موعد پرداخت کند. در صورتی که موعد پرداخت اقساط مهریه رد شود، زن می‌تواند حکم جلب همسرش را دریافت کند. باید توجه داشته باشید مردی که حکم جلب او صادر شده است می‌تواند با قرار کفالت و یا وثیقه آزاد شود اما اگر حکم اعسار او رد شود اموال او توقیف می‌شود و از کفیل او خواسته می‌شود که در مهلتی معین مرد را تحویل دهد. گاهی اوقات زن با بخشیدن مهریه موافقت می‌کند که در این‌صورت دادخواست اعسار و الزام به پرداخت مهریه به طور کامل از بین می‌رود.
زمان تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه
هنگامی که زن درخواست اجرائیه برای مهریه می‌دهد یک حکم قطعی برای محکومیت همسر او صادر می‌شود که در مدت یک ماه باید مرد مهریه را پرداخت کند و در صورتی که پرداخت را انجام ندهد مرد باید در دادگاه پاسخگو باشد و حکم جلب او صادر خواهد شد. در این مدت یک ماهه مرد باید درخواست اعسار خود را به همراه مدارکی که در بالاتر ذکر شد، تقدیم کند.
- نمونه دادخواست اعسار
نمونه فرم درخواست اعسار برای مهریه به صورت زیر است:
بسمه تعالی
ریاست محترم مجتمع قضائی ……………
با سلام و عرض ادب، احتراماً اینجانب ……… (خواهان) به استحضار می‌رساند :
خوانده محترم به شرح سند نکاحیه شماره ……….. مورخ …………. صادره از دفترخانه شماره ………. مشهد همسر دائمی شرعی و قانونی بنده می باشد. اینجانب به شرح دادنامه شماره …….. مورخ ……… صادره از آن شعبه محترم و همچنین دادنامه شماره …….. مورخ ……… صادره از شعبه …….. دادگاه محترم تجدیدنظر استان خراسان رضوی، مربوط به پرونده کلاسه ……….. / اجرائیه مربوط به پرونده شماره ………… مطروحه در اداره پنجم اجرای اسناد رسمی سازمان ثبت اسناد و املاک (در صورتی که مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اقدام شده است)، مکلف به پرداخت ……. عدد سکه تمام بهار آزادی در حق زوجه شده‌ام.
با توجه به این امر که بنده به جهت عدم کفایت اموال و دارایی و مشخص بودن میزان درآمد و با عنایت به بروز مشکلات اقتصادی عدیده کنونی با توجه به شیوع بیماری کرونا و هزینه‌ها و مخارج سنگین و گزاف زندگی مشترک از جمله پرداخت اجاره بها منزل مسکونی، پرداخت هزینه دانشگاه فرزند و هزینه‌های خوراک، پوشاک خویش و خانواده و همچنین بالا رفتن شدید قیمت طلا و … به هیچ وجه توانایی پرداخت یک‌جای مهریه را ندارم و با توجه به استشهادیه و مدارک تقدیمی مستنداً به مواد ۶ و۱۱ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴ از دادگاه محترم رسیدگی و صدور حکم مبنی بر پذیرش اعسار و تقسیط مهریه به صورت پرداخت ….. عدد سکه بهار آزادی به عنوان پیش قسط و پرداخت …. عدد سکه بهار آزادی به صورت هر شش ماه یک‌بار را تقاضا دارم.
