دعاوی حقوقی مربوط به حوزه ملک و املاک دارای گستردگی‌های فراوانی هستند و دعوای خلع ید یکی از انواع دعاوی ملکی به حساب می‌آید. در این نوع دعوی حقوقی شخصی که مالک ملک است مدعی می‌شود که ملک او به صورت غیرقانونی و بدون قرارداد و اجازه به تصرف شخصی دیگر در آمده است و می‌تواند با اثبات مالکیت خود به مراجع ذی‌صلاح این افراد را از ملک خود خارج کند. طرح دعاوی خلع ید پیچیدگی‌های مخصوص به خود را دارد به همین جهت برای اینکه همه چیز درباره خلع ید بدانید بهتر است با وکیل مشهد مشورت کنید تا اطلاعات و تجارب خود را در این زمینه در اختیار شما قرار دهد و در اسرع وقت گره‌گشای مشکلات حقوقی شما باشد.
دعوای خلع ید چیست؟
خلع ید یکی از دعاوی ملکی و حقوقی در مورد اموال غیرمنقول همچون خانه، زمین و باغ است و زمانی رخ می‌دهد که شخصی به‌صورت غیرقانونی ملک فرد دیگری که متعلق به او نیست را تصرف کند و پس از آن مالک بخواهد ملک خود را از تصرف شخص متصرف خارج کند. بدین ترتیب مالک می‌تواند با ارائه دادخواست خلع ید به مرجع قضایی درخواست کند تا متصرف را از ملک او اخراج کنند. باید به این نکته توجه داشته باشید که دعوای خلع ید تنها در مورد اموال غیرمنقول قابل طرح است و در مورد اموال منقول قابلیت پیگیری ندارد.
همانطور که بررسی کردیم یکی از جرایمی که منجر به درخواست و حکم خلع ید می‌شود تصرف عدوانی انواع ملک از قبیل ملک مشاع است. همچنین جرایمی همچون خیانت در امانت نیز می‌توانند در ابتدا منجر به رای خلع ید توسط دادگاه شوند و سپس برای فرد مجرم جریمه‌های دیگری در نظر گرفته شود.
شرایط لازم برای خلع ید
همانطور که می‌دانید تمام دعاوی حقوقی که در دادگاه مطرح می‌شود باید شرایط و ارکان آن دعوا را داشته باشد و رسیدگی به هر دعوا نیازمند ارائه دادخواست مطابق مقررات قانونی است، زمانی که خواهان اقدام به تنظیم دادخواست خلع ید می‌کند باید شرایط و ارکان تشکیل دهنده این دعوی را مانند اثبات مالکیت، تصرف غاصبانه، عدوانی بودن تصرفات خوانده را داشته و بتواند در دادگاه اثبات کند. شرایط لازم برای خلع ید شامل اثبات مالکیت خواهان، عدوانی بودن تصرف و نوع مال می‌شود که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم.
- اثبات مالکیت خواهان
همانطور که گفته شد دعوای خلع ید دعوایی است که از طرف مالک یک ملک بر پا می‌شود و خواهان یا مالک از دادگاه درخواست می‌کند که به تصرف نامشروع فرد متصرف پایان دهد، بنابراین لازم است ابتدا خواهان دعوی، مالکیت خود را بر ملک موضوع دعوی ثابت کند. در صورتی که خواهان مالک آن ملک نباشد دعوای وی رد می‌شود چون از لحاظ قانونی ذی‌نفع محسوب نمی‌شود و ضرری گریبان‌گیر او نشده است. بنابراین اگر کسی مالک ملکی نباشد و دلایلی برای اثبات مالکیت خود نداشته باشد، باید در ابتدا ادله لازم برای اثبات مالکیت خود را با مشورت وکیل ملکی مشهد ارائه و پس از تایید دادگاه، دعوای خلع ید را مطرح کند. در صورتی که ملک خواهان دارای مالکیت ثبتی نباشد دعوی او قابل قبول نخواهد بود. ملاک مالکیت ثبت در دفتر املاک است و مطابق مواد 46 و 47 و به ویژه ماده 22 قانون ثبت قانون کسی را مالک می‌شناسد که ملک به نام او در دفتر املاک به نام شخص به ثبت رسیده باشد.
- عدوانی بودن تصرف
در این دعوی مالک ملک مدعی است که شخصی به صورت غیر قانونی و بدون اجازه و بدون قرارداد ملک او را متصرف شده است و مدعی است که تصرفات او، غیر قانونی و غیر مجاز بوده و تقاضای رفع تصرف از ملک را دارد. بنابراین در طرح این دعوی، عدوانی بودن تصرف شرط ضروری تحقق غصب است.
- نوع اموال
همانگونه که در قبل اشاره شد دعوای خلع ید تنها در مورد اموال غیر منقول همچون زمین، خانه و آپارتمان قابل طرح است و در مورد اموال منقول قابلیت ارائه و بررسی توسط دادگاه را ندارد.
معرفی انواع خلع ید
قبل از اینکه بخواهید دعاوی حقوقی خود را در خصوص خلع ید به دادگاه ارائه دهید بهتر است با انواع خلع ید آشنا شوید چرا که نحوه رسیدگی و ارائه دادخواست بستگی به نوع تصرف دارد.
- خلع ید غاصبانه
تصاحب هر شخص در ملکش باید قانونی باشد و تا زمانی که این نفوذ، قانونی است؛ مشکلی بروز نخواهد کرد و شخص بنا به حق مالکیتی که در ملکش دارد، می‌تواند به تملک خود ادامه دهد. اما مشکلات حقوقی زمانی بروز پیدا می‌کند که این تصرفات مبنای غاصبانه پیدا کنند.
به عبارتی در دعوای خلع ید، مالک مدعی می‌شود که ملک او به صورت غیرقانونی در تصرف دیگری است و خواهان رفع این تصرف است؛ اما از آن‌جایی که خواهان ادعایی مطرح کرده، باید چندین مورد را در دادگاه به اثبات برساند. یکی از مواردی که خواهان باید آن را اثبات کند، مالکیت او بر ملک است. مالک نیز در قانون کسی شناخته شده است که نام او در دفتر املاک ثبت شده باشد و دادگاه این امر را از دفتر املاک استعلام می‌گیرد. بعد از اثبات مالکیت خواهان بر ملک مورد تصرف عدوانی و معلوم شدن تصرف خوانده که از همان ابتدا به صورت غیرقانونی صورت گرفته است، بدون اینکه قراردادی بین طرفین منعقد شده باشد، می‌توان دعوای خلع ید غاصبانه را طرح کرد.
- خلع ید امانی
در دعوای خلع ید امانی در ابتدا بین طرفین قراردادی بسته شده است؛ که طرفین با توافق بر سر بندهای آن رابطه ای حقوقی را بین خود آغاز نموده اند. این رابطه خلع ید در یکی از دو حالت زیر رخ خواهد داد:
1. زمان قرارداد تمام شود: در صورتی که برای قرارداد موعدی تعیین شده باشد؛ پس از انقضای موعد، مالک، دیگر الزامی به ادامه قرارداد و رابطه حقوقی که بر مبنای آن ایجاد شده است، ندارد. اما اگر متصرف باز هم به تصرفات خود ادامه دهد، تحت عنوان غاصب شناخته می‌شود؛ که ملک را به صورت غیر قانونی در تصرف دارد و می‌توان علیه او دعوای خلع ید امانی مطرح کرد.
2.مالک، ملک خود را از متصرف درخواست کند: اگر در قرارداد مدتی تعیین نشده باشد، در صورتی می‌توان علیه متصرف دعوای خلع ید امانی مطرح کرد که مالک، ملکش را درخواست کرده باشد و متصرف بدون توجه به خواست مالک همچنان به تصرفات خود که از این جا به بعد غاصبانه و غیر قانونی است ادامه دهد.
- خلع ید مشاعی
اگر یکی از مالکان ملک مشترک، بدون رضایت سایر مالکین، ملک را تصرف کند و با وجود اخطار دیگران مبنی بر عدم رضایت به وضع ید به اقدام خود ادامه دهد این شرایط در دسته خلع ید مشاعی قرار می‌گیرد. در مواردی که حکم خلع ید علیه متصرف ملک مشاع به نفع مالک قسمتی از ملک مشاع صادر شده باشد، از تمام ملک خلع ید می‌شود ولی تصرف محکوم له در ملک خلع ید شده، مشمول مقررات املاک مشاعی است. به عبارتی دیگر قانون‌گذار به طور استثنایی اجازه داده است، مالک قسمتی از ملک مشاع، بتواند کل ملک را خلع ید کرده تا از تصرف شریک یا غاصب جلوگیری کند.
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوی خلع ید
برای نگارش دادخواست خلع ید مدارکی مانند مشخصات خواهان(مالک رسمی ملک) و مشخصات خوانده (شخص متصرف) مورد نیاز است. علاوه بر این موارد به استشهادیه شهود، درخواست استعلام ثبتی، اظهارنامه قانونی ارسال شده و گواهی ابلاغ، تصویر مصدق کارت ملی و درخواست ارجاع به کارشناس باید به‌همراه تصویر مصدق سند مالکیت ضمیمه دادخواست خلع ید شده و به مرجع قانونی مربوطه تحویل داده شوند.
همانطور که آگاه هستید دعاوی ملکی و حقوقی از پیچیدگی‌های بسیاری برخوردار هستند و پیروزی در این دعاوی نیازمند تجربه و دانش بالایی است که تمام این موارد تنها از عهده یک وکیل پایه یک دادگستری برجسته بر می‌آید. بنابراین در صورتی که در این شرایط گرفتار شدید دفتر حقوقی علیرضا قدیری می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد. شما می‌توانید برای دریافت اطلاعات و مشاوره به صورت حضوری به دفتر حقوقی این وکیل زبده و مجرب مراجعه کنید و اگر شرایط دریافت مشاوره حضوری را ندارید می‌توانید از ساعت 9 صبح تا 9 شب با شماره ۰۹۱۵۵۹۰۹۵۴۹تماس بگیرید و مشکلات حقوقی و کیفری خود را مطرح کنید.
