تقسیم‌نامه ارث یکی از مهمترین و پیچیده‌ترین مسائلی است که پس از فوت هر شخص، مطرح می‌شود. این مسأله نه تنها در برخورد مواجهه ما با مرگ عزیزان، بلکه درگیری‌هایی که ممکن است میان وراث شرعی و قانونی رخ دهد، نقش بسزایی دارد. تقسیم ارث، به عنوان یکی از نتایج طبیعی مرگ، اغلب منجر به اختلافات و نزاع میان وارثین می‌شود که می‌تواند به شکل‌های مختلفی پیش بیاید. با توجه به اینکه تقسیم ارث، یکی از مسائلی است که قوانین و مقررات حقوقی مشخصی در مورد آن وجود دارد، تنظیم تقسیم‌نامه ارث می‌تواند به عنوان یک راهکار قانونی برای پیشگیری از اختلافات و نزاعات آتی بین وارثین مورد استفاده قرار گیرد و وکیل مشهد نقش مهمی در این زمینه دارد. اما تنظیم این نوع توافق‌نامه نیازمند رعایت قوانین و مقررات مربوطه است تا اثر حقوقی داشته باشد.
در این مقاله با موسسه حقوقی علیرضا قدیری به عنوان وکیل ملکی در مشهد، قصد داریم به بررسی شرایط و نحوه تنظیم تقسیم‌نامه ارث بین وراث بپردازیم تا افراد بتوانند با قوانین مربوطه آشنا شده و از این ابزار حقوقی به شکل ممکن استفاده کنند.
اگر با دعاوی ملکی مواجه شده و نیاز به مشاوره با یک وکیل حرفه‌ای دارید، می‌توانید از همین وب سایت از خدمات مشاوره علیرضا قدیری کمک بگیرید.
تقسیم‌نامه ارث چیست؟
تقسیم‌نامه ارث یک سند حقوقی است که در زمان فوت یک فرد، به منظور توزیع دارایی‌ها و اموال او میان وراث ایجاد می‌شود. این سند به دقت و با جزئیات، مشخص می‌کند که هر ورثه چه مقداری از اموال و دارایی‌ها را به ارث می‌برد و چگونه تقسیم بندی می‌شود. به طور کلی، تقسیم‌نامه ارث شامل اطلاعاتی از جمله نام و شناسه وراث، مقدار دارایی‌ها و اموال و نحوه تقسیم آن‌ها بین وارثین مشمول است. این سند به عنوان یک ابزار حقوقی، به وراثین کمک می‌کند تا از اختلافات و نزاعات احتمالی در مورد تقسیم اموال پس از مرگ فرد مورد نظر، جلوگیری کنند و مسائل مربوط به ارث را به صورت قانونی و با رعایت حقوق هر فرد، حل و فصل کنند. ضمنا برای اطلاع از مراحل و نحوه تفکیک ملک می‌توانید به سایر مقالات ما مراجعه کنید.
شرایط تقسیم نامه ارث
تقسیم‌نامه ارث یکی از مواردی است که ورثه، به کمک تنظیم آن، می‌توانند بدون مراجعه به دادگاه و ثبت دادخواست تقسیم ترکه، اقدام به تقسیم ارث بجا مانده از متوفی میان خود کنند که البته این امر، صرفا تحت شرایط بخصوصی امکان پذیر است. برای بررسی اینکه شرایط تقسیم نامه ارث چیست، باید ماده 313 قانون امور حسبی را مد نظر قرار داد که مقرر می‌دارد:
در صورتی که تمام ورثه و اشخاصی که در ترکه شرکت دارند، حاضر و رشید باشند، به هر نحوی که بخواهند، می‌توانند ترکه را مابین خود تقسیم نمایند؛ لیکن اگر مابین آن‌ها محجور یا غایب باشد، تقسیم ترکه توسط نمایندگان آن‌ها، در دادگاه به عمل می‌آید. بر اساس ماده 313 قانون امور حسبی، می‌توان گفت، شرایط تنظیم تقسیم نامه ارث، عبارت است از:
- تمامی ورثه، حاضر و موافق با تنظیم تقسیم نامه باشند.
- تمامی ورثه، از اهلیت قانونی که شامل عقل، بلوغ و رشد است، برخوردار بوده و میان وراث، فرد محجور وجود نداشته باشد.
- امضای تمامی ورثه ذیل تقسیم نامه، موجود باشد؛ (در صورتی که تقسیم نامه به صورت دست‌نویس و یک سند عادی، بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌گردد.)
نحوه نگارش و تنظیم تقسیم نامه ارث
نحوه نوشتن و تنظیم تقسیم‌نامه ارث به دو روش مختلف امکان‌پذیر است:
1. تقسیم‌نامه دستی:
در این روش، تمامی وراث یا وکیلان حقوقی آن‌ها، در یک محفل گرد هم آمده و به صورت دستی تقسیم‌نامه را تنظیم می‌کنند. ابتدا، اطلاعات کامل ورثه‌ها در بخش مخصوصی از تقسیم‌نامه وارد می‌شود، سپس مترکه و دارایی‌های باقی‌مانده از متوفی به تفصیل ذکر می‌شود. در ادامه، سهم هر ورثه از این دارایی‌ها به نسبت قسمت قانونی و شرایط توافقی آن‌ها، ذکر می‌شود. در پایان، همه ورثه یا وکیلان آن‌ها، زیر تقسیم‌نامه امضا می‌کنند.
2. تقسیم‌نامه رسمی:
در این روش، وراث یا وکیلان آن‌ها به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و با تحویل مدارک مورد نیاز، از جمله گواهی حصر وراثت و مدارک هویتی، تقسیم‌نامه رسمی را تهیه می‌کنند. دفتردار با در نظر گرفتن مواردی همچون توافق وراث و حصه هر کدام از آن‌ها، تقسیم‌نامه را به صورت رسمی تنظیم و امضا می‌کند و یک نسخه از آن را به وراث تحویل می‌دهد. در هر دو روش، توافق وراث و رعایت حقوق قانونی و شرعی از جمله مهمترین مواردی است که باید در تنظیم تقسیم‌نامه ارث مد نظر قرار گیرد. همچنین، مهم است که تقسیم‌نامه به شکلی باشد که پس از فوت فرد، ابهامی در تقسیم دارایی‌ها پیش نیاید و احتمال وقوع اختلافات کاهش یابد.
مدارک لازم برای تقسیم‌نامه ارث
برای تنظیم تقسیم‌نامه ارث پدری به مدارک خاصی نیاز داریم. رعایت این مدارک ضروری است تا تقسیم‌نامه ارث به شکل معتبر و مطابق با قوانین و مقررات حقوقی تهیه و انجام شود.
1. گواهی انحصار وراثت:
این مدرک اثبات می‌کند که وراثانی که قصد دارند به تنظیم تقسیم‌نامه بپردازند، واقعاً وراث متوفی هستند و حقوق و اموال او را به ارث برده‌اند.
2. مدارک هویتی:
کارت ملی و شناسنامه تمامی وراث برای تنظیم تقسیم‌نامه ارث لازم است تا هویت آن‌ها تأیید شود.
3. وکالت‌نامه رسمی:
اگر یک فرد به عنوان وکیل تمام یا برخی از وراث اقدام به تنظیم تقسیم‌نامه می‌کند، باید وکالت‌نامه رسمی از سوی آن وراث یا وکیلانشان ارائه شود تا وکیل مجازی شناخته شود.
4. فیش واریز هزینه:
در صورتی که تنظیم تقسیم‌نامه به صورت رسمی از طریق دفاتر اسناد رسمی انجام شود، هزینه‌های مربوط به این فرآیند باید پرداخت شود. بنابراین، فیش واریز هزینه‌های مربوط به تقسیم‌نامه ارث نیز باید به همراه مدارک دیگر ارائه شود.
مزایای تقسیم‌نامه ارث
تقسیم‌نامه ارث، یکی از ابزارهای مهم حقوقی است که به افراد امکان می‌دهد تا به دقت و با داشتن کنترل کامل، دارایی‌های خود را در زمان فوت خود توزیع کنند. این سند، شامل قوانین و شرایط خاصی است که فرد متوفی در زندگی خود مشخص می‌کند و باعث می‌شود که دارایی‌ها مطابق با میل و اراده وی بین وارثانش توزیع شود. با تنظیم تقسیم‌نامه ارث، احتمال وقوع اختلافات خانوادگی به شدت کاهش می‌یابد. این سند حقوقی با داشتن دستورالعمل‌های دقیق و واضح در خصوص توزیع دارایی‌ها، از ایجاد ابهامات و اختلافات در مورد مالکیت و دارایی‌ها جلوگیری می‌کند. به‌واسطه تقسیم‌نامه، فرد متوفی اراده‌اش را در مورد توزیع دارایی‌ها و خصوصیاتش پس از فوت اعلام می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که به نظرات و ارزش‌های او درباره خانواده و دارایی‌هایش احترام گذاشته و دارایی‌ها بر اساس میل و اراده خود توزیع شود. به طور کلی، تقسیم‌نامه ارث نه تنها به افراد کمک می‌کند تا دارایی‌های خود را به دقت توزیع کنند، بلکه از وقوع اختلافات و ابهامات در آینده جلوگیری می‌کند.
نمونه تقسیم‌نامه ارث
همانطور که اشاره شد تنظیم تقسیم نامه ارث به صورت سند رسمی و عادی انجام می‌شود. در زیر نمونه متن تقسیم نامه ارث را برای شما قرار داده‌ایم تا با این سند بیشتر آشنا شوید.
1. مشخصات تقسیم کنندگان
نام و نام خانوادگی……….، کد ملی……….، محل تولد……….، شماره شناسنامه……….، نام پدر……….، نسبت با متوفی……….و آدرس………. (هر یک از ورثه)
2. مشخصات مورد تقسیم
ماترک متوفی ……….، فرزند……….، به کد ملی……….، از قرار 6 دانگ خانه، واقع در……….با پلاک فرعی……….و اصلی……….
3. میزان سهم هریک از وراث از مورد تقسیم
سهم ……….، به کد ملی……….، یک دوم
سهم……….، به کد ملی………. یک ششم
سهم……….، به کد ملی………. یک هشتم
4. شروط
تمامی وراث، تعهد می نمایند که در تاریخ ……….برای تنظیم تقسیم نامه رسمی، در دفترخانه ………. حاضر شوند.
5. امضای وراث
6. امضای شهود
تقسیم‌نامه ارث زمین کشاورزی
تقسیم‌نامه زمین کشاورزی یکی از مهمترین متون قانونی است که به وراثت زمین کشاورزی فرد فوت شده اختصاص دارد. این تقسیم‌نامه، معمولاً پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، توسط ورثه تنظیم می‌شود و میزان سهم هر فرد از زمین کشاورزی را مشخص می‌کند. در تقسیم‌نامه زمین کشاورزی، موارد زیر معمولاً در نظر گرفته می‌شود:
1. تعیین مالکیت و مساحت زمین: در این بخش، جزئیات مربوط به زمین کشاورزی متوفی، اعم از مساحت، موقعیت، وضعیت حقوقی و سایر اطلاعات مربوط به مالکیت، ذکر می‌شود.
2. مشخصات تقسیم‌کنندگان: در این بخش، اطلاعات مشخصاتی مربوط به تمامی ورثه‌ها، اعم از نام، نام خانوادگی، شماره ملی و شناسنامه آن‌ها درج می‌شود.
3. تعیین سهم هر ورثه: میزان سهم هر ورثه از زمین کشاورزی متوفی، با در نظر گرفتن معیارهای مختلف مانند نسبت به ورثه دیگر، نیازهای خانوادگی و ارزش زمین، مشخص می‌شود.
4. پرداخت مالیات بر ارث: در صورت لزوم، موارد مربوط به پرداخت مالیات بر ارث زمین کشاورزی نیز در تقسیم‌نامه درج می‌شود.
5. تنظیم ورقه تقسیم: یک نسخه از تقسیم‌نامه به عنوان ورقه تقسیم برای هر یک از ورثه تنظیم می‌شود تا هر کدام از آن‌ها بتوانند حقوق و مسئولیت‌های خود را به دقت مشخص کنند.
تقسیم‌نامه زمین کشاورزی نه تنها به ورثه‌ها کمک می‌کند تا به‌صورت شفاف و بدون ابهام، زمین کشاورزی را تقسیم کنند، بلکه از احتمال وقوع اختلافات خانوادگی نیز جلوگیری می‌کند.
هزینه تنظیم تقسیم‌نامه ارث بین وراث
هزینه تنظیم تقسیم‌نامه ارث بستگی به نوع و ماهیت آن دارد. زیرا تقسیم‌نامه ارث می‌تواند به دو صورت تهیه شود: به صورت دست‌نویس و عادی یا به صورت سند رسمی با مراجعه به دفترخانه. در صورت تهیه تقسیم‌نامه به صورت دست‌نویس و عادی، هیچ گونه هزینه‌ای مربوط به تنظیم این سند از طرف ورثه‌ها انتظار نمی‌رود. اما در صورتی که تقسیم‌نامه به صورت سند رسمی تنظیم شود، هزینه‌ای به عنوان هزینه تنظیم تقسیم‌نامه پرداخت می‌شود. با توجه به قوانین و مقررات مربوطه، هزینه تنظیم تقسیم‌نامه ارث برای هر یک از اموال منقول و غیرمنقول، معمولاً مبلغی در حدود 100 هزار تومان است. این مبلغ به عنوان هزینه تنظیم تقسیم‌نامه در نظر گرفته می‌شود. لازم به ذکر است که این تعرفه ممکن است سالانه و بر اساس نرخ روز افزایش یابد. از این رو، وراث باید در هنگام مراجعه به دفاتر اسناد رسمی یا دفترخانه‌ها، جهت تنظیم تقسیم‌نامه ارث از میزان هزینه مورد نیاز مطلع شوند.
